Tổng quan về Xạ Trị

Xạ trị là một trong số những phương pháp thường được áp dụng trong điều trị ung thư giúp giảm đau ở giai đoạn muộn, hoặc dùng trước hay sau phẫu thuật hay kết hợp với hóa trị để tăng hiệu quả.

Xạ trị ung thư là gì?


Xạ trị có thể dùng để giảm đau cho ung thư giai đoạn muộn, dùng trước hoặc sau phẫu thuật, vv…

Xạ trị là phương pháp điều trị ung thư bằng cách sử dụng bức xạ năng lượng cao, thường là tia X-quang để tiêu diệt tế bào ung thư.

Loại và liều lượng bức xạ cho mỗi bệnh nhân, được bác sĩ tính toán cẩn thận nhằm mục đích tiêu diệt tế bào ung thư nhiều nhất và gây tổn hại ít nhất đến các tế bào bình thường. Quá trình này sẽ làm ngăn chặn sự phân chia của các tế bào và phá hủy chúng.

Những lợi ích của xạ trị là gì?


Xạ trị tiêu diệt tế bào ung thư bằng cách phá hủy DNA

Mục đích của xạ trị là để tiêu diệt tế bào ung thư trong khi gây ra ít thiệt hại nhất có thể đối với các tế bào bình thường. Nó có thể được sử dụng để điều trị nhiều loại bệnh ung thư trong hầu hết các phần của cơ thể.

Xạ trị giúp điều trị, chữa bệnh triệt để, cung cấp cho lợi ích lâu dài cho người bệnh. Xạ trị có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp cùng các phương pháp khác. Xạ trị có thể được đưa ra trước khi phẫu thuật để thu nhỏ một khối u hoặc sau khi phẫu thuật để ngăn chặn sự tăng trưởng của tế bào ung thư còn sót lại. Nó cũng có thể được đưa ra trước, trong hoặc sau khi hóa trị hoặc điều trị hormone để cải thiện kết quả tổng thể.

Xạ còn có tác dụng điều trị giảm đau nhằm mục đích thu nhỏ các khối u và giảm đau hoặc giảm các triệu chứng do ung thư mang lại. Xạ trị giảm nhẹ cũng giúp người bệnh kéo dài tuổi thọ.

Rủi ro của xạ trị

Xạ trị có thể gây tổn hại hoặc phá hủy các tế bào ung thư cũng như các tế bào bình thường, do đó gây ra các tác dụng phụ. Hầu hết các tác dụng phụ xảy ra trong khi điều trị thường là tạm thời, tuy nhiên cũng có một số ảnh hưởng của xạ trị có thể ảnh hưởng lâu dài, nhưng hiếm khi nghiêm trọng. Bác sĩ sẽ tư vấn cho bệnh nhân kiểm soát các triệu chứng và cách đối phó.

Theo bác sĩ, người bệnh không nên mang thai trước hoặc trong quá trình xạ trị vì xạ trị có thể gây ảnh hưởng cho thai nhi, đặc biệt là trong ba tháng đầu của thai kỳ. Tương tự nh

CÁC CHỈ ĐỊNH XẠ TRỊ UNG THƯ

1. Xạ trị đơn thuần triệt căn cho bệnh nhân ung thư giai đoạn sớm: ung thư vòm, ung thư thanh quản, ung thư phổi, ung thư tiền liệt tuyến...
2. Kết hợp xạ trị và hóa chất triệt căn cho bệnh nhân ung thư giai đoạn tiến triển: ung thư vòm, ung thư hạ họng thanh quản, ung thư họng miệng, ung thư phổi, ung thư thực quản, ung thư dạ dày, ung thư cổ tử cung...
3. Xạ trị bổ trợ sau phẫu thuật và hóa chất: ung thư vú, ung thư phổi, ung thư trực tràng, ung thư hạch, ung thư xương, ung thư phần mềm…
4. Xạ trị tiền phẫu: ung thư trực tràng, ung thư thực quản, ung thư phổi…
5. Xạ trị triệu chứng (giảm đau, giảm chèn ép, chảy máu…) cho bệnh nhân ung thư giai đoạn muộn.

QUY TRÌNH XẠ TRỊ

1. Khám và chẩn đoán: bác sỹ khai thác tiền sử, khám và chỉ định các xét nghiệm cần thiết, gửi khám các chuyên khoa để chẩn đoán và phối hợp điều trị.
2. Hội chẩn phác đồ điều trị thích hợp cho từng bệnh nhân, có thể xạ trị đơn thuần hoặc kết hợp hóa chất. Bác sỹ giải thích cho bệnh nhân về quy trình xạ trị, các tác dụng phụ có thể gặp, cách dự phòng và khắc phục, hẹn bệnh nhân chụp CT mô phỏng và thời gian bắt đầu điều trị.
3. Chụp CT mô phỏng: tư thế mô phỏng giống hệt tư thế lúc điều trị, Bệnh nhân có thể được sử dụng mặt nạ hoặc các phương tiện cố định và xăm đánh dấu trên da khi mô phỏng. Hình ảnh CT mô phỏng được sử dụng để lập kế hoạch xạ trị.
4. Lập kế hoạch điều trị: thời gian lập kế hoạch xạ trị thông thường 2-3 ngày, xạ trị điều biến liều khoảng 7-10 ngày.
5. Kỹ sư vật lý kiểm chuẩn kế hoạch xạ trị điều biến liều.
5. Dịch tâm (Shift isocenter) trên CT, xăm đánh dấu tâm mới.
6. Điều trị bệnh nhân: Đặt bệnh nhân lên bàn điều trị đúng với tư thế như khi chụp CT mô phỏng. Bệnh nhân được chụp phim XQ kỹ thuật số kiểm tra trước điều trị vào đầu mỗi tuần (xạ trị 3D) hoặc hàng ngày (xạ điều biến liều).
7. Bệnh nhân thường được xạ trị mỗi ngày một lần từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, thời gian mỗi lần điều trị từ 15 - 30 phút. Thứ Bẩy và Chủ nhật nghỉ không điều trị. Tổng thời gian một đợt điều trị 5 – 7 tuần với các bệnh nhân xạ trị triệt căn, 1 ngày – 3 tuần đối với bệnh nhân xạ trị triệu chứng.
8. Bác sỹ khám bệnh nhân hàng tuần, đánh giá hiệu quả điều trị và tác dụng phụ; xử trí các tác dụng phụ và bất thường trong điều trị.
9. Sau khi kết thúc đợt điều trị tia xạ, bác sỹ đánh giá lại tình trạng bệnh và hẹn bệnh nhân tái khám định kỳ.

(Trích BV 108)

CÁC CHỈ ĐỊNH XẠ TRỊ UNG THƯ

1. Xạ trị đơn thuần triệt căn cho bệnh nhân ung thư giai đoạn sớm: ung thư vòm, ung thư thanh quản, ung thư phổi, ung thư tiền liệt tuyến...
2. Kết hợp xạ trị và hóa chất triệt căn cho bệnh nhân ung thư giai đoạn tiến triển: ung thư vòm, ung thư hạ họng thanh quản, ung thư họng miệng, ung thư phổi, ung thư thực quản, ung thư dạ dày, ung thư cổ tử cung...
3. Xạ trị bổ trợ sau phẫu thuật và hóa chất: ung thư vú, ung thư phổi, ung thư trực tràng, ung thư hạch, ung thư xương, ung thư phần mềm…
4. Xạ trị tiền phẫu: ung thư trực tràng, ung thư thực quản, ung thư phổi…
5. Xạ trị triệu chứng (giảm đau, giảm chèn ép, chảy máu…) cho bệnh nhân ung thư giai đoạn muộn.

QUY TRÌNH XẠ TRỊ

1. Khám và chẩn đoán: bác sỹ khai thác tiền sử, khám và chỉ định các xét nghiệm cần thiết, gửi khám các chuyên khoa để chẩn đoán và phối hợp điều trị.
2. Hội chẩn phác đồ điều trị thích hợp cho từng bệnh nhân, có thể xạ trị đơn thuần hoặc kết hợp hóa chất. Bác sỹ giải thích cho bệnh nhân về quy trình xạ trị, các tác dụng phụ có thể gặp, cách dự phòng và khắc phục, hẹn bệnh nhân chụp CT mô phỏng và thời gian bắt đầu điều trị.
3. Chụp CT mô phỏng: tư thế mô phỏng giống hệt tư thế lúc điều trị, Bệnh nhân có thể được sử dụng mặt nạ hoặc các phương tiện cố định và xăm đánh dấu trên da khi mô phỏng. Hình ảnh CT mô phỏng được sử dụng để lập kế hoạch xạ trị.
4. Lập kế hoạch điều trị: thời gian lập kế hoạch xạ trị thông thường 2-3 ngày, xạ trị điều biến liều khoảng 7-10 ngày.
5. Kỹ sư vật lý kiểm chuẩn kế hoạch xạ trị điều biến liều.
5. Dịch tâm (Shift isocenter) trên CT, xăm đánh dấu tâm mới.
6. Điều trị bệnh nhân: Đặt bệnh nhân lên bàn điều trị đúng với tư thế như khi chụp CT mô phỏng. Bệnh nhân được chụp phim XQ kỹ thuật số kiểm tra trước điều trị vào đầu mỗi tuần (xạ trị 3D) hoặc hàng ngày (xạ điều biến liều).
7. Bệnh nhân thường được xạ trị mỗi ngày một lần từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, thời gian mỗi lần điều trị từ 15 - 30 phút. Thứ Bẩy và Chủ nhật nghỉ không điều trị. Tổng thời gian một đợt điều trị 5 – 7 tuần với các bệnh nhân xạ trị triệt căn, 1 ngày – 3 tuần đối với bệnh nhân xạ trị triệu chứng.
8. Bác sỹ khám bệnh nhân hàng tuần, đánh giá hiệu quả điều trị và tác dụng phụ; xử trí các tác dụng phụ và bất thường trong điều trị.
9. Sau khi kết thúc đợt điều trị tia xạ, bác sỹ đánh giá lại tình trạng bệnh và hẹn bệnh nhân tái khám định kỳ.

(Trích BV 108)