Tổng quan về liệu pháp trúng đích (Targeted Therapy)

Liệu pháp nhắm trúng đích (LPNTĐ) (Targeted Therapy)
Đây là liệu pháp TỐI ƯU nhất đến thời điểm hiện tại trong điều trị Ung Thư Phổi. Hai loại đột biến gen thông dụng nhất là EGFR và ALK.

Xem thêm:
- Đột biến EGFR và các loại thuốc
- Đột biến ALK và các loại thuốc

Cơ chế hoạt động
Liệu pháp này dùng các loại thuốc (gọi là thuốc trúng đích - hoặc thuốc đích) để khóa sự tăng trưởng và lan tràn của ung thư . Chúng can thiệp vào các phân tử đặc hiệu trong cơ chế sinh ung và sự tăng trưởng của khối bướu. Trên một tế bào ung thư phổi sẽ có nhiều con đường tăng trưởng (Growth Pathways) để phát tín hiệu cho tế bào ung thư phát triển. Thuốc đích nhắm vào các prôtêin hoặc các gen có đột biến cụ thể và giúp dừng sự tăng trưởng và phân đôi của các tế bào ung thư. Bởi vì nhắm trúng đích nên sẽ không gây hại như hoá trị truyền thống, vì hoá trị không phân biệt được tế bào tốt/ xấu, đột biến hay không

Trong thập kỷ qua, nhiều đột biến gen có liên quan đến ung thư phổi tế bào không nhỏ đã được phát hiện ở 16 gen, gồm các gen AKT1, ALK, BRAF, DDR2, EGFR, FGFR1, HER2, KRAS, MEK1, MET, NRAS, NTRK1, PIK3CA, PTEN, RET và ROS1 ). Trong số các đột biến gen này, một số đột biến đã được nghiên cứu kỹ ở mức độ gen (trật tự các nucleotide) và ở mức độ protein (trình tự các acid amin trong chuỗi polypeptide của protein), qua các thử nghiệm lâm sàng có tác dụng làm tăng độ nhạy, một số đột biến làm giảm độ nhạy đối với điều trị đích và một số đột biến hiện còn chưa rõ ý nghĩa lâm sàng.

Để xác định có thể sử dụng liệu pháp trúng đích này hay không thì cần làm xét nghiệm đột biến Gen. Hiện nay tại VN chỉ có thể làm được xét nghiệm EGFR chuẩn. Các loại gen (như ALK, ROS, RET, CMET..) có thể được xét nghiệm tại Singapore, hoặc Mỹ. Tham khảo thêm cách thức xét nghiệm các Gen khác tại ĐÂY
 


Các loại thuốc đích thông dụng

Thuốc đích ức chế sự thụ thể tăng trưởng EGFR (EGFR Inhibitor) - XEM THÊM EGFR TẠI ĐÂY
- Gefitinib (Iressa - FDA đã rút lại phê chuẩn 2005)
- Erlotinib (Tarceva®) - Thế hệ thứ 1
- Afatinib (Gilotrif®) - Thế hệ thứ 2
- CO-1686, AP26113, và AZD9291 - Thế hệ thứ 3 (đang trong giai đoạn thử nghiệm y tế)

Thuốc đích ức chế đột biến gen ALK và ROS - XEM THÊM ALK VÀ ROS TẠI ĐÂY
- Crizotinib (Xalkori®)
- Ceritinib (Zykadia™)

Thuốc đích ngăn chặn sự hình thành mạch máu (Angiogenesis)
- Bevacizumab (Avastin)
- Ramucirumab (Cyramza®)



Vấn đề kháng thuốc

Một người bệnh có dương tính với đột biến gen này có nghĩa là những phần tử này có mặt chủ yếu ở trên bề mặt tế bào ung thư. Tuy nhiên, vẫn xen kẽ một vài con đường tăng trưởng khác. Hóa trị hay thuốc tấn công vào con đường này làm cho việc điều trị có hiệu quả trong thời gian đầu. Những tế bào còn sót lại sẽ kháng thuốc, có nghĩa là biến đổi gen để có tín hiệu tăng trưởng theo con đường khác.



Như vậy: Dù các bệnh nhân đang hóa trị hay đang sử dụng thuốc trước sau gì cũng sẽ bị kháng thuốc, vấn đề chỉ là thời gian. Do vậy, nếu người bệnh sử dụng thuốc nhắm tới nhiều đích thì cơ hội sẽ lớn hơn; nếu đợt điều trị ban đầu hiệu quả nhanh và cao thì sẽ cần nhiều thời gian để tế bào ung thư có thể quay trở lại. Đối với ung thư phổi có tới 18% các trường hợp ung thư không quay trở lại (nhưng ở giai đoạn 4 chỉ có 1%).